Aplikasi vaksin dan kerelevenan Zakat terhadap Mangsa Banjir bagi memenuhi tuntutan Maqasid Syariah
Vaksin
Melaksanakan perancangan imunisasi kepada anggota
masyarakat bagi menghalang penyakit berjangkit.[1]
Keputusan Jawatankuasa Fatwa Kebangsaan Malaysia (JAKIM, 2015) menjelaskan
bahawa penggunaan vaksin bagi menghalang penyebaran virus adalah dibenarkan.
Vaksin berasal dari bahasa latin vacca (sapi) dan vaccinia (cacar sapi)[2]
Pemberian vaksin diberikan untuk merangsang sistem imunologi tubuh untuk
membentuk antibodi spesifik sehingga dapat melindungi tubuh dari serangan
penyakit yang dapat dicegah dengan vaksin. Ada beberapa jenis vaksin. Namun,
apa pun jenisnya, tujuannya adalah sama, iaitu menstimulasi reaksi kekebalan
tanpa menimbulkan penyakit.
Antara vaksin yang
telah difatwakan harus ialah vaksin Rubela, Haptitis B, Campak, Tibi, Batuk
Kokol, Dipteria, Tetanus dan Polio, Meningococcal Meningitis jenama Mencevax,
jenama Menveo, jenama Monument, jenama Menactra, dan vaksin Human Papilloma
Virus –HPV.[3]
Perancangan imunisasi ini adalah bertujuan untuk mencegah kemudaratan di mana
penyakitpenyakit di atas merupakan salah satu mudarat yang boleh mengancam
nyawa dan tiada sebarang jalan yang lain yang dibenarkan oleh syarak untuk
mengelakkan kemudharatan itu. Antara Kaedah yang digunapakai bagi isu vaksin
adalah[4]:
لا ضرر ولا ضرار 1.
Tidak boleh memberi
mudharat dan tidak boleh membalas kemudharatan dengan kemudharatan.
Kaedah di atas merupakan kaedah yang diambil daripada hadis
. Sebagai contoh sekiranya dengan mengambil vaksin tersebut akan memudaratkan
seseorang itu, maka perbuatan yang tidak mengambil vaksin tersebut akan
menyebabkan manusia lain terkena mudarat. Maka disebabkan itu perlu kepada
vaksinasi.
الضرر يُ زَال 2.
Kemudharatan itu
disingkirkan.
Kaedah ini dapat diaplikasikan dah menepati kaedah apabila
untuk mengelakkan seseorang daripada penyakit yang berbahaya, maka ia harus
disingkirkan dengan pengambilan vaksin.
[5] الضرار الاشد
يزال بالضرر الاخف5 3.
Kemudaratan lebih
berat dihilangkan dengan kemudaratan yang lebih ringan
Kaedah ini bertepatan dengan situasi vaksinasi ini
sekiranya vaksin ini mempunyai kemudaratan juga akan tetapi sekiranya
bertembung dengan penyakit berbahaya yang tidak mempunyai kaedah lain, maka
kemudaratan yang besar itu dapat dihilangkan dengan kemudaratan yang lebih
ringan. Dengan kata lain perkara kaedah ini terpakai apabila bertembung dengan
dua kemudaratan
Kesimpulannya,
berdasarkan contoh-contoh vaksin yang dikemukakan. Jelas diketahui bahawa ia
tiada pilihan lain untuk merawat dan merupakan keperluan untuk mengambil vaksin
bahkan wajib pada ketika Covid-19 ini[6].
Maka, pengambilan vaksin adalah satu keperluan untuk mengelakkan kemudaratan
yang lebih besar dan demi menjaga nyawa (hifz
al-nafs) iaitu nyawa pesakit dan menjaga harta (hifz al-mal) dalam konteks perlu keluarkan banyak perbelanjaan
untuk perbuatan-perubatan lain dan berkala sedangkan vaksin ini menjimatkan
perbelanjaan individu dan juga perbelanjaan kerajaan
Zakat terhadap Mangsa Banjir
Baru-baru ini Malaysia digemparkan dengan satu ujian
bencana alam banjir yang memberi kesan kepada beberapa negeri seperti Johor,
Pahang, Kelantan, dan Terengganu. Menurut akhbar harian metro yang bertarikh 11
January 2021, serama 23,938 mangsa telah terkesan daripada bencana alam banjir.[7]
Banjir merujuk kepada badan air, yang melimpah keluar dari tebing sungai, tasik
atau sistem perparitan yang
disebabkan oleh hujan
lebat, pencairan ais,
air pasang, dan halangan pada saluran.[8]
Oleh yang demikian sudah tentu mangsa-mangsa yang terjejas telah terkesan
dengan teruk rentetan kejadian bencana ini. Justeru mangsa-mangsa ini
memerlukan bantuan daripada pihak berkuasa bagi mengahdapi situasi ini.
Kedudukan mangsa
banjir di dalam zakat tidak dijelaskan dengan nyata seperti di dalam ayat quran
Surah Al-Taubah ayat 60
إِمنَّا الصمدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ
وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِ لِينَ عَلَيْ
هَا وَالْمُؤَلمفَةِ قُ لُوبُ هُمْ وَفِِ الرِّقَابِ وَالْغَارمِينَ وَفِِ
سَبِيلِ اللمهِ وَابْنِ ال مسبِيلِ
ۖ فَريضَةً مِنَ اللمهِ ۖ وَاللمهُ عَ لِيمٌ حَكِيمٌ
Sesungguhnya
zakat-zakat itu, hanyalah untuk orang-orang fakir, orang-orang miskin,
penguruspengurus zakat, para mu'allaf yang dibujuk hatinya, untuk
(memerdekakan) budak, orang-orang yang berhutang, untuk jalan Allah dan untuk
mereka yuang sedang dalam perjalanan, sebagai suatu ketetapan yang diwajibkan Allah,
dan Allah Maha Mengetahui lagi Maha Bijaksana.
Ayat ini jelas menerangkan lapan
golongan yang berhak menerima zakat. Namun terdapat beberapa pandangan daripada
sarjana Islam yang membenarkan zakat kepada mangsa banjir. Merujuk kepada fatwa
yang dikeluarkan oleh Mufti Wilayah Persekutuan yang mengharuskan pemberian
zakat kepada mangsa banjir. Dasar pandangan ini adalah dengan menetapkan mangsa
banjar terdiri daripada golongan al-gharimin. [9]
Pandangan ini selari dengan Dr Yusuf Qardhawi di dalam kitab Fiqh Zakat yang
menyatakan “aku khususkan yang mengenai
sifat al-gharimin bagi golongan yang terkena bencana alam sehingga binasa harta
bendanya dan terpaksa kepada berhutang maka hukumnya dibolehkan”
Kesimpulannya, islam membolehkan memberi
zakat kepada golongan yang di dalam darurat dalam hal ini mangsa banjir tersebut dikira sebagai
darurat kerana perlu menanggung hutang akibat daripada kerosakan harta benda.
Namun, pemberian zakat ini hendaklah menepati ciri-ciri yang telah ditetapkan
agar bantuan zakat sampai kepada mereka yang memerlukannya ini kerana antara
objektif syariah bagi kewajipan zakat adalah meringankan beban.[10]
Justeru bedasarkan pemahaman kepada objektif inilah membuatkan para ilmuan
menetapkan hukum zakat kepada mangsa banjir melalui kaedah fiqh ad-darurat
tunbih al munzihat yag merujuk kepada darurat mengharuskan yang haram
bedasarkan maqasid syariah menjaga nyawa.[11]
[1] Arieff Salleh Rosman, Nurulhidayah ahmad fadzillah, Zulkiflee Haron, Mohd Nasir Ripin ,Aminuddin Hehsan ,Mifedwil Jandra & Nor Azwa Omar Jamli. "Fatwa & Sains Perubatan Moden Menurut Perspektif Maqasid Syariah." International Journal of Islamic and Civilizational Studies 02, no. 2 (2019): 151-64.
[2] Nadzirah, “Irsyad al-Fatawa ke-30: Hukum Vaksin daripada Perspektif Islam,” laman sesawang Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, dicapai 13 Januari 2021, https://muftiwp.gov.my/artikel/irsyad-fatwa/irsyad-fatwaumum/2069-30
[3] Arieff Salleh Rosman, Nurulhidayah ahmad fadzillah, Zulkiflee Haron, Mohd Nasir Ripin ,Aminuddin Hehsan ,Mifedwil Jandra & Nor Azwa Omar Jamli. "Fatwa & Sains Perubatan Moden Menurut Perspektif Maqasid Syariah." International Journal of Islamic and Civilizational Studies 02, no. 2 (2019): 151-64.
[4] Zulkifli Mohamad Al-Bakri,
”Bayan Linnas Siri ke-59: Hukum Pengambilan Vaksin dari Sudut Pandangan Fiqh
&
Maqasid
Syariah [Edisi Kemaskini],” laman sesawang Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan,
dicapai 14 Januari 2021, https://muftiwp.gov.my/artikel/bayan-linnas/1163-bayan-linnas-siri-59-vaksin-sudutpandang-dari-neraca-fiqh-maqasid-syariah
[5] Abdul Latif Muda dan Rosmawati Ali @ Mat. Perbahasan Kaedah-Kaedah Fiqh (Kundang Jaya, Selangor: Pustaka Salam Sdn Bhd, 2000), 180
[6] Zulkifli Mohamad Al-Bakri, ”Bayan Linnas Siri ke-59: Hukum Pengambilan Vaksin dari Sudut Pandangan Fiqh & Maqasid Syariah [Edisi Kemaskini],” laman sesawang Pejabat Mufti Wilayah Persekutuan, dicapai 14 Januari 2021, https://muftiwp.gov.my/artikel/bayan-linnas/1163-bayan-linnas-siri-59-vaksin-sudutpandang-dari-neraca-fiqh-maqasid-syariah
[7] Asrol Awang,”23,938 mangsa
banjir di Pahang,” laman sesawang my metro, dicapai 14 Januari 2021, https://www.hmetro.com.my/mutakhir/2021/01/662605/23938-mangsa-banjir-di-pahang
[8] M.F, Siti & Ab Rahman, Azman & Ahmad, Sanep & Wahid, Hairunnizam. Kedudukan Mangsa Banjir Sebagai Penerima Zakat Dan Cadangan Pengaplikasiannya Di Malaysia. Jurnal Pengurusan dan Penyelidikan Fatwa.(2016) vol 8 : 54-62
[9] Zulkifli Mohamad Al-
Bakri, “Irsyad al-Fatwa ke-14: Hukum Memberi Zakat kepada Mangsa Bencana Alam
seperti Banjir dan lain-lain,” laman sesawang Pejabat Mufti Wilayah
Persekutuan, dicapai 14 Januari 2021, https://muftiwp.gov.my/artikel/irsyad-fatwa/irsyad-fatwa-umum/2054-14
[10] Ramli, Mohd Anuar &
Wahid, Habibah & Rosele, Muhammad. Penentuan Asnaf Zakat Kepada Mangsa
Banjir Di Malaysia: Satu Cadangan.
[11] M.F, Siti & Ab Rahman, Azman & Ahmad, Sanep & Wahid, Hairunnizam. Kedudukan Mangsa Banjir Sebagai Penarima Zakat Dan Cadangan Pengaplikasiannya Di Malaysia. Jurnal Pengurusan dan Penyelidikan Fatwa. (2016) vol 8 : 54-62
Ulasan
Catat Ulasan