Apakah Perlindungan anak tak sah taraf?
1.0 Pendahuluan
Istilah
kanak-kanak seperti yang selalu digunakan di dalam kitab-kitab fiqh iaitu sabiy,
Ghulam, dan saghir bagi kanak-kanak lelaki, dan sabiyyah, jariyah
dan sahgirah bagi kanak-kanak perempuan.[1] Manakala
menurut seksyen 2 Akta Kanak-Kanak 2001 bahawa kanak-kanak ditakrifkan sebagai
seorang yang berumur di bawah lapan belas tahun.[2]Pada
kebiasaanya, ibu bapalah yang menjaga dan memberi perlindungan kepada setiap
anak-anak yang mana merangkumi memberi keperluan yang secukupnya kepada
anak-anak seperti keperluan daripada segi pakaian, makanan dan tempat tinggal.
Selain itu, tugas ibu bapa juga adalah untuk mendidik anak-anak daripada kecil
sehinggalah meningkat dewasa. Islam juga merupakan agama yang sangat
mementingkan kebajikan terhadap setiap manusia sama ada dewasa mahupun
sebaliknya. Jadi disebabkan itulah islam telah menitik beratkan hak terhadap
kanak-kanak.
Namun
tidak semua kanak-kanak itu bernasib baik, iaitu bagi mereka yang lahir tidak mempunyai
ibu atau bapa. Ianya berlaku bukanlah disebabkan kematian salah satu daripada
ibu bapa mereka, namun ianya berlaku disebabkan mereka lahir diluar perkahwinan
yang sah dari segi syarak[3]
atau umumnya juga mereka ini dikenali sebagai anak luar nikah atau anak zina.[4]Menurut
statistik perangkaan Jabatan Pendaftaran Negara antara 2010 sehingga 2018,
seramai 172,811 anak tak sah taraf yang beragama islam di Malaysia yang di
daftarkan yang mana terbahagi kepada dua kategori, iaitu lahir dalam ikatan
yang sah tetapi gagal didaftarkan dan selebihnya adalah anak zina.[5]Ini
merupakan anak yang didaftarkan dan bagaimana pula yang tidak didaftarkan?
Sudah tentu jumlah tersebut meningkat.
Hal yang
demikian adalah terjadi disebabkan faktor masyarakat yang mana memandang serong
terhadap mereka yang melahirkan anak zina sehinggakan perkara ini menyebabkan
mereka yang terlanjur merahsiakan kandungan daripada pengetahuan ahli keluarga.
Jadi disebabkan itulah isu anak tak sah taraf di Malaysia menjadi masalah
sosial yang mana tidak asing lagi dalam kalangan masyarakat hari ini.
Jadi
persoalannya di sini, siakah yang perlu bertanggungjawab untuk memberi
perlindungan kepada kanak-kanak ini terutamanya dalam aspek nafkah? Adakah
bebanan tersebut hanya pada ibu yang melahirkannya atau ibu bapa angkat
kanak-kanak tersebut? Selain itu apakah perlindungan-perlindungan yang
diberikan dalam aspek hak kanak-kanak tersebut.
2.0 Konsep Anak Tak Sah Taraf
Anak tidak sah taraf atau anak zina adalah
anak yang dilahirkan oleh ibunya yang berzina sama ada ibu itu telah berkahwin
atau dara. Jumhur telah bersepakat bahawa anak zina tidak dinasabkan kepada
bapanya kecuali pada zaman jahiliah, dan Ibnu Taimiyyah mengkategorikan anak
luar nikah ini sebagai anak yatim.[6]
Manakala daripada sudut perundangan, anak sah taraf ini adalah:[7]
Tak sah
taraf, berhubungan dengan seseorang anak, ertinya
dilahirkan
di luar nikah dan bukan anak dari persetubuhan syubhah;
Selain
itu, menurut para fuqaha’ bahawa anak tak sah taraf itu adalah anak yang tidak
boleh disabitkan nasabnya kepada penzina melainkan persetubuhan itu disandarkan
kepada pernikahan yang sah atau fasid atau syubhah atau dari hamba yang
dimiliki atau syubhah hamba yang dimiliki, maka boleh dinasabkan kepada penzina
dan kedua-duanya boleh diwarisi dan mewarisi antara satu sama lain.[8]
Menurut Jawatankuasa Fatwa Majlis Kebangsaan Bagi Hal Ehwal Ugama Islam
Malaysia Kali Ke-57(“Muzakarah Fatwa Kebangsaan”) yang bersidang pada 10 Jun
2003 telah membincangkan mengenai Anak Tak Sah Taraf. Muzakah tersebut telah
memutuskan seperti berikut:[9]
1. Anak Tak Sah Taraf ialah: Anak yang
dilahirkan di luar nikah sama ada akibat zina atau rogol dan dia bukan daripada
persetubuhan syubhah atau bukan daripada anak perhambaan.
2. Anak dilahirkan kurang dari 6 bulan 2
lahzah (saat) mengikut takwin qamariah daripada Tarikh tamkin (setubuh)
Dalam
memastikan sama ada seseorang anak itu sah taraf atau tidak, mazhab-mazhab fiqh
meletakkan tempoh tertentu sebagai tahap maksimum tempoh mengandung. Sebagai
contoh, menurut Mazhab Hanafi tempoh maksimum kanduangan adalah dua tahun dari
saat persetubuhan dan kelahiran anak. Manakala menurut pendapat Mazhab Syafie,
Hanbali dan sebahagian besar Ulama Maliki berpendapat bahawa tempoh maksimum
kandungan adalah selama empat tahun dan ulama telah bersepakat bahawa tempoh
minimum suatu kandungan adalah dalam tempoh enam bulan.[10]
Oleh itu, mana-mana anak yang dilahirkan kurang daripada enam bulan akan dikira
sebagai anak tak sah taraf.
3.0 Hak-hak Yang Dijamin Terhadap Anak Tak
Sah Taraf[11]
Hak-hak ini adalah hak yang mana semua
kanak-kanak sama ada mereka adalah anak sah taraf ataupun anak tak sah taraf.
Ini kerana menurut islam, semua manusia itu sama sahaja di sisi agama dan yang
membezakannya adalah iman dan taqwa. Jadi ini merupakana beberapa jenis hak
yang mana anak-anak yang tak sah taraf ini berhak ke atasnya.
3.1 Pergaulan dan hubungan
Di dalam Islam, anak sah taraf bebas untuk
menjalinkan apa-apa hubungan mahupun aktiviti seperti mana yang dilakukan oleh kanak-kanak
lain. Islam tidak pernah membezakan latar belakang seseorang itu dan tidak
mengajar kepada penganutnya untuk memandang serong terhadap anak-anak tak sah
taraf ini. Perlulah diketahui bahawa mereka ini tidak bersalah dan tidak
menanggung apa-apa dosa yang berkaitan dengan kesalahan ibu mereka. Hal ini
bertepatan dengan firman Allah SWT[12]:
وَلَا
تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ
Maksudnya:
dan seorang yang berdosa tidak akan memikul dosa orang lain.
Maka jelaslah
bahawa kesalahan yang dilakukan oleh ibunya tidak boleh disandarkan kepada
mereka kerana meraka akan bersalah sekiranya mereka itu sendiri melakukan
kesalahan. Daripada segi pergaulan anak tak sah taraf (perempuan) dengan lelaki
yang melakukan persetubuhan dengan ibunya, maka hukumnya sama seperti bergaul
dengan bukan mahram kecuali lelaki tersebut telah menjadi suami kepada ibunya
maka hubungannya sama seperti ayah tiri. Jika anak tak sah taraf itu ialah
seorang perempuan, maka wudhu’nya dan wudhu’ suami ibunya, sama ada si suami
itu adalah bapanya yang tidaksah taraf atau pun lelaki lain, maka tidak
terbatal wudhu’nya kerana menurut pandangan hukum syarak suami ibunya itu
adalah mahram (bapa tiri).[13]
Selain
itu perhubungan di antara anak sah taraf dengan anak -anak sebelah ibunya yang
sah taraf dan ahli keluarga sebelah ibunya yang lain adalah hubungan
kekeluargaan yang sah. Tetapi, ianya tidak sama dengan keluarga sebelah bapanya
yang tidak sah keranan ahli keluarga bapanya bukan termasuk dalam ahli
keluarganya.
3.2
Penamaan
dan Nasab
Anak tak sah taraf dinasabkan pada ibunya.[14]Jika seseorang anak itu
dilahirkan hasil daripada persetubuhan yang tiada ikatan perkahwinana yang sah
di antara ibunya dengan lelaki (ayah Biologinya) yang mensetubuhinya dan bukan
persetubuhan syubhah, maka anak tersebut tidak boleh dibinkan kepada bapa zina
(bapa biologinya)[15]. Sebaliknya
hendaklah dibinkan atau dibintikan Abdullah atau lain-lain nama asma‟ ul-husna yang berpangkalkan Abdul.
3.3 Nafkah
Tanggungjawab nafkah dan saraan hidup anak tak sah taraf terletak
kepada ibunya.[16]Ini
adalah kerana anak tak sah taraf dinasabkan kepada ibunya dan bukanlah kepada
lelaki yang menyetubuhi ibunya. Nafkah yang dimaksudkan adalah segala perkara
yang perlu bagi menyara kehidupan seseorang yang wajib dikeluarkan oleh pihak
yang bertanggungjawab terhadapnya seperti makanan, pakaian, tempat tinggal dan
segala yang berkaitan dengan keperluan asasi serta perbelanjaan yang berkaitan.[17] Enakmen
undang-undang keluarga Islam di seluruh negeri di Malaysia mempunyai peruntukan
yang mewajibkan setiap wanita yang melahirkan anak tak sah taraf memberikan
nafkah mengikut kemampuannya. Contohnya menurut seksyen 80[18].
Kewajipan menanggung nafkah anak-anak tidak sah taraf:
(1) Jika seseorang perempuan itu cuai atau enggan
menanggung nafkah seseorang anaknya yang tidak sah tafar yang tidak berupaya
menanggung nafkah dirinya, melainkan seseorang yang dilahirkan akibat rogol,
Mahkamah boleh , apabila hal itu dibuktikan dengan sewajarnya, memerintahkan
perempuan itu memberi apa-apa elaun bulanan yang difikirkan munasabah oleh
mahkamah.
(2) [Dipotong oleh Akta A902:s 25]
(3) Elaun bulanan di bawah sekseyen ini hendaklah
kena dibayar dari tarikh bermulanya kecuaian atau keengganan menanggung nafkah
itu atau dari sesuatu tarikh yang kemudian
Walaubagaimanapun,
sekiranya si ibu tidak mampu menyara nafkah tersebut, kewajipan tersebut akan
berpindah kepada waris ibu[19]
dan seterusnya akan ditanggung oleh pemerintah jika waris ibu juga berhalangan
untuk memberikan nafkah.
Umumnya
terdapat agensi-agensi kerajaan yang terlibat secara lansung berkaitan dengan
wanita yang hamil luar nikah dan anak tak sah taraf antaranya:[20]
(1)
Kementerian Pembangunan Wanita Keluarga dan Masyarakat
(KPWKM) melalui Dasar Kanak-Kanak Negara (DKN), Dasar Perlindungan Kanak-Kanak
Negara (DPKN), Dasar Kebajikan Masyarakat Negara (DKMN) dan Dasar Sosial Negara
(DSN).
(2)
Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM) melalui Rumah
Kanak-Kanak, Sekolah Tunas Bestari, Asrama Akhlak, Taman Seri Puteri, Kompleks
Penyayang Bakti, Pusat Jagaan Sinar Kasih di Batu Gajah, Perak dan di Sungai
Buloh, Selangor.
(3)
Jabatan Pembangunan Wanita (JPW) melalui program ibu
tunggal seperti Inkubator Kemahiran ibu Tunggal (I-KIT), Jejari Bestari dan
Inkubator Keusahawanan Wanita (I-KeuNITA) dengan kerjasama Amanah Ikhtiar
Malaysia (AIM).
(4)
NGO melalui Pusat Jagaan Rumah Perlindungan Nurul Hana
(PJRPNH) dikelolakan oleh Lembaga Kebajikan Perempuan Islam Negeri Kedah dan
Baby Hatcy yang dikendalikan oleh OrphanCARE di Petaling
Jaya, Selangor.
3.5 Penjagaan atau hadhanah
Hubungan nasab
(keturunan) anak tak sah taraf dengan ibu serta ahli keluarganya tidak
terputus. Oleh itu tanggungjawab menjaga anak tak sah taraf menjadi
tanggungjawab ibu dan saudara di sebelah ibunya. Seksyen 85[21]
memperuntukkan bahawa:
“Penjagaan kanak-kanak tak sah taraf
adalah semata-mata pada ibu dan saudara mara ibu”
3.6 Harta pusaka:
Anak tak sah taraf tidak terputus hubungan
kekeluargaan dengan ibunya. Begitu juga ibu tidak terputus hubungan
kekeluargaan dengan anak tersebut. Oleh itu, kedua-duanya boleh mewarisi pusaka
antara satu sama lain.
Walaubagaimanapun,
seseorang anak tak sah taraf tidak boleh mempusakai harta bapanya yang tidak
sah. Begitu juga bapa tidak boleh mewarisi harta anak tersebut kerana
kedua-duanya telah terputus hubungan kekeluargaan. Namun sekiranya bapa
biologinya ingin memberi hartanya maka ia dibolehkan dengan cara menghibahkan
harta. Pemberian tersebut adalah sama seperti pemberian hibah oleh mana-mana
pihak sama ada daripada kalangan ahli keluarga mahupun bukan ahli keluarga.
3.7 Perwalian:
Hak perwalian diri anak tak sah taraf terletak
kepada ibunya. Walaubagaimanapun, wali perkahwinan bagi seseorang anak tak sah
taraf perempuan dipegang oleh wali
hakim[22]
iaitu individu yang diberi
tauliah. Ini adalah kerana seseorang perempuan tidak sah menjadi wali di dalam
apa jua perkahwinan. Sabda Rasulullah S.A.W:
Maksudnya:
Sultan adalah wali kepada sesiapa yang
tidak mempunyai wali.
(Riwayat Abu Daud dan Tirmizi)
Begitu
juga lelaki yang menyetubuhi ibunya tanpa akad nikah yang sah, sama ada dia
berkahwin atau tidak dengan ibunya selepas itu juga tidak sah menjadi walinya.
3.8 Perkahwinan:
Keraguan
berhubung kesahan perkahwinan seorang anak tak sah taraf perlu dikikis kerana
agama tidak pernah membezakannya dengan kanak-kanak lain. Mereka juga seperti
insan-insan yang lain. Kesalahan yang berlaku sehingga mereka dilahirkan
bukanlah dosanya tetapi hasil perbuatan ibu dan lelaki yang menyetubuhi ibunya.
Oleh itu perkahwinan anak tak sah taraf adalah sah seperti mana perkahwinan
mana-mana insan yang lain selagi mana menurut syarat-syarat sah pernikahan.
3.9 Urusan
kematian:
Kematian seorang anak tak sah taraf yang belum
baligh adalah menurut hukum agama ibunya. Jika ibunya beragama Islam, maka dia
dihukum sebagai seorang Islam. Oleh itu jenazahnya hendaklah diurus secara
pengurusan jenazah Islam. Jika ibunya bukan seorang yang beragama Islam, maka
di dihukum sebagai bukan seorang beragama Islam sekalipun lelaki yang
menyetubuhi ibunya adalah seorang Islam.[23]
3.10
Pertukaran status anak tak sah taraf:
Seseorang anak tak sah taraf boleh bertukar
sifatnya apabila dia dibuang oleh ibunya dan dijumpai oleh orang lain. Pada
ketika itu statusnya akan bertukar menjadi anak
laqit[24]
(iaitu anak pungut). Dia akan menjadi anak angkat kepada sesiapa yang memungut
dan diberi tanggungjawab memeliharanya berdasarkan peruntukan yang diberikan
kepada seorang anak angkat.
3.11
Amal kebajikan:
Amal kebajikan anak tak sah taraf sama ada
untuk diri sendiri atau untuk masyarakat adalah sama seperti anak-anak tak sah
taraf yang lain. Segala manfaat yang dilakukannya, dari segi ganjaran Allah SWT
dan lain-lain akan kembali kepada dirinya jua[25]. Ini
adalah berdasarkan firman Allah SWT:[26]
وَلَا
تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَىٰ ۚ ثُمَّ إِلَىٰ رَبِّكُمْ مَرْجِعُكُمْ فَيُنَبِّئُكُمْ
بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ
Maksudnya: ...dan
tiadalah (kejahatan) yang diusahakan oleh tiap tiap seorang melainkan orang
itulah sahaja yang menanggung dosanya; dan seseorang yang boleh memikul tidak akan memikul dosa perbuatan
orang lain (bahkan dosa usahanya sahaja)
Firman Allah S.W.T[27]
lagi:
قُل لَّا تُسْأَلُونَ
عَمَّا أَجْرَمْنَا وَلَا نُسْأَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ
Maksudnya: (Oleh itu) katakanlah (wahai
Muhammad):“Kamu tidak akan bertanggungjawab tentang kesalahan yang kami lakukan,
dan kami pula tidak akan bertanggungjawab tentang apa yang kamu kerjakan”.
Amal
kebajikan mereka tetap akan mendapat ganjaran di sisi Allah S.W.T sama seperti
amal kebajikan orang Islam yang lain.
3.12
Identiti
Diri[28]
Identiti yang
dimaksudkan adalah berkaitan dengan bagaimana pendaftaran namanya di Jabatan
pendaftaran Negara iaitu merangkumi penamaannya di dalam sijil kelahiran serta
kad pengenalan. Convention on the Rights of the Child 1989, yang dirujuk
sebagai Konvensyen Kanak-kanak 1989 di bawah Pertubuhan Bangsa-bangsa Bersatu
menetapkan dalam Perkara 8 bahawa setiap negara yang menandatangani konvensyen
ini perlu menghormati hak kanak-kanak mengekalkan identiti mereka, termasuk
kewarganegaraan, nama serta hubungan kekeluargaan yang diiktiraf oleh
undang-undang dan campurtangan yang tidak sah di sisi undang-undang adalah
dilarang.[29]
Selain
itu, di dalam seksyen 7(1) ada menyatakan bahawa setiap kelahiran kanak-kanak
perlulah di daftarkan.[30] .
Adanya sijil kelahiran ini melayakkan kanak-kanak
berkenaan memohon bagi mendapatkan kad pengenalan bagi tujuan indikasi identiti
diri.
Selain
daripada itu di dalam Akta Pendaftaran Kelahiran Dan Kematian ini juga
menyatakan tiada seorang pun boleh di daftatkan sebagai bapa anak tidak sah
taraf ini melainkan atas permintaan Bersama oleh ibu dan orang yang mengaku
sebagai bapa kanak-kanak tersebut.[31] Manakala,
bagi nama keluarga (surname) bagi kanak-kanak luar nikah didaftarkan
atas nama ibu, melainkan lelaki yang mengaku dirinya sebagai bapa kepada
kanak-kanak seperti yang terkandung dalam seksyen 13 meminta namanya dijadikan
nama keluarga kepada kanak-kanak luar nikah berkenaan.[32]
Akta 299
ini sepatutnya secara jelas menyatakan bahawa peruntukan ini hanya terpakai ke
atas kanak-kanak bukan Islam, dan tidak terpakai ke atas orang Islam.[33]
Dari segi amalannya Jabatan Pendaftaran Negara tidak menerima permohonan orang
Islam untuk mem'bin'kan atau mem'binti'kan anak luar nikah yang dilahirkan
kurang dari enam bulan qamariah kepada bapa biologi walaupun dia telah
berkahwin dengan ibu, namun ruang permohonan bagi melakukan perkara tersebut
masih lagi terbuka kepada mana-mana pihak yang ingin meletakkan namanya sebagai
bapa dalam sijil kelahiran atau kad pengenalan.[34]
4.0 Kes-Kes
Berkaitan Dengan Anak Tak Sah Taraf
4.1 Nafkah Anak
Responden merupakan
warganegara Pakistan dan perayu tinggal dan bekerja di Kuala Terengganu. Mereka
berdua telah berkahwin dan bercerai pada 23 Oktober 1990. Perayu dikehendaki
untuk memberi nafkah sebanyak RM50 sebulan kepada anak lelaki mereka. Pada 6
Oktober 1996, responden telah melahirkan anak perempuan dan responden telah
memfailkan tuntutan nafkah ke atas seorang anak perempuan luar nikah sebanyak
RM 1050 sebulan terhadap defendan (perayu) di Mahkamah Majistret Kuala Lumpur. Mahkamah telah meluluskan tuntutan Responden dan
memerintahkan Perayu membayar nafkah anak tersebut sebanyak RM 1050 sebulan
secara potongan gaji pada 20 Mac 1997. Perayu tidak berpuas hati dengan
perintah tersebut lalu memfailkan rayuan ke Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur. Isu
penting dalam rayuan tersebut ialah sama ada Mahkamah Majistret mempunyai
bidangkuasa atau tidak untuk mendengar tuntutan plaintif mendapatkan nafkah
anak tersebut apabila kedua-duanya telah memeluk Islam.
Hakim memutuskan bahawa Perkara 121(1A) Perlembagaan
Persekutuan tidak menolak bidangkuasa umum mahkamah sivil. Beliau berpendapat
bahawa mahkamah sivil adalah mahkamah bidangkuasa umum dan boleh membicarakan
kes berkaitan dengan orang islam dan bukan islam. Selain
itu, Mahkamah-mahkamah Tinggi Sivil juga merupakan mahkamah dengan bidangkuasa
sedia ada manakala bidangkuasa Mahkamah Syariah diputuskan oleh undang-undang
negeri dan jika perundangan tidak memberikan Mahkamah Syariah apa-apa
bidangkuasa untuk menngendalikan apa-apa perkara dalam senarai negeri, Mahkamah
Syariah dikecualikan dari membicarakan perkara tersebut.
Selain
itu juga, Hakim berpendapat bahawa tiada peruntukan yang jelas mengenai nafkah
seorang anak luar nikah dari ayahnya dalam Akta 303. Hakim Faiza Tamby Chik (pada ketika itu)
menyatakan bahawa hakim boleh merujuk kepada pakar perundangan Islam untuk
membantunya membuat keputusan dalam perkara yang berkenaan. Rujukan kepada
pakar perundangan Islam boleh dianggap sebagai pendapat pakar yang dibenarkan
di bawah seksyen 45 Akta Keterangan 1950.[36]
Menurut penulis kes di
atas menunjukkan lacuna[37]
pada Akta undang-undang keluarga Islam (Akta 303) kerana tiada peruntukan yang
memberi hak kepada ibu anak luar nikah untuk mendapatkan nafkah ke atas anak
luar nikah daripada bapa biologi. Namun, isu ini diatasi dengan peruntukan Akta Perempuan
Bersuami dan Anak-Anak (Nafkah) 1950.
4.2 Hadhanah atau Penjagaan Anak
Plaintif
(Ervin Ahbabovic) telah memfailkan permohonan bagi hadanah di
Mahkamah Tinggi Syariah Wilayah Persekutuan untuk mendapat hak jagaan ke atas
dua orang anak. Defendan (Amalyna Evelyn Abdullah)
telah membantah permohonan tersebut dengan
alasan bahawa kedua-dua anak tersebut adalah anak luar nikah yang tidak boleh
dinasabkan kepada plaintif bahkan plaintif tidak berhak untuk menjaga atau
mendapat akses lawatan terhadapnya. Mahkamah telah meneliti fakta dalam sijil
kelahiran anak-anak tersebut, daftar pernikahan plaintif dan defendan dengan
jelas menunjukkan bahawa anak pertama lahir lebih kurang dua tahun sebelum
perkahwinan pihak-pihak manakala anak kedua lahir kira-kira empat bulan iaitu
kurang enam bulan dari tarikh perkahwinan pihak-pihak.
Hakim telah menolak tuntutan plaintif
sebaliknya menghukumkan kedua-dua anak tersebut dinasabkan kepada defendan
selaku ibu kandung dan hak jagaan kekal diberikan kepada defendan. Mahkamah
juga telah memutuskan bahawa hak ḥaḍānah, lawatan, perwalian, nasab dan
nafkah tidak boleh direalisasikan dan mahkamah memutuskan menolak tuntutan
pihak plaintif secara keseluruhannya.
Menurut pandangan
penulis, penulis sangat bersetuju dengan keputusan yang diputuskan oleh pihak
mahkamah. Keputusan kes ini membuktikan bahawa peruntukan di dalam Seksyen 85[39]
Akta 303 yang mana menunjukkan bahawa ibu kandung atau saudara mara ibu sahaja
yang mempunyai hak terhadap kanak-kanak tersebut. Namun begitu, bapa biologi
boleh untuk memberikan nafkah kepada anak biologinya atas dasar untuk membantu
meringankan beban ibu dalam menyara anak tersebut dan ianya bukanlah atas dasar
kewajipan syarak dan sebagainya. Hal ini juga terjadi kerana menurut seksyen
81(3) Akta Undang-undang Keluarga Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1984 menayatakan bahawa hak penjagaan anak
hanya terpakai kepada mahramnya.[40]
Selain
itu, menurut pandangan penulis, Plaintif tidak mempunyai locus standi[41]
untuk membuat permohonan bagi menuntut hak jagaan terhadap anak-anak
tersebut kerana memang jelas bahawa Plaintif tidak mempunyai nasab ke atas
anak-anak tersebut.
(2) Zubaidah Othman dan Mohd Nor Mohamad lwn Sofiah
Elam dan Johan Hans Weiss Abdullah[42]
Di dalam
kes ini, seorang anak perempuan yang tidak sah taraf yang bernama Jessica
Zurich telah menjadi rebutan di antara ibu bapa angkat dengan ibu kandungnya
bersama bapa yang disangkakan. Mahkamah Rendah Syariah Batu Pahat telah
memutuskan supaya anak tersebut diserahkan kepada ibu kandungnya dan ibu bapa
angkatnya tidak berpuas hati dengan keputusan tersebut lalu telah memohon
rayuan ke Mahkamah Rayuan Johor Bahru.
Setelah rayuan dibuat, maka Mahkamah Rayuan
memutuskan bahawa kedua-dua pihak(Ibu
bapa angkat dan ibu kandung) tidak
berhak untuk memelihara anak tersebut.
Mahkamah memutuskan bahawa anak akan diserahkan kepada Sultan Johor sebagai
pemerintah negeri Johor. Mahkamah menyatakan
bahawa status sebagai ibu kandung semata-mata tidak mencukup untuk mendapat hak
hadhanah dan ibu bapa angkat juga tidak mendapat hak tersebut kerana gagal
membuktikan hak mereka ke atas anak tersebut.
Menurut pandangan penulis, penulis
tidak bersetuju dengan keputusan kes ini di mana mahkamah menolak permohonan
ibu kandung tersebut disebabkan ibu juga tertakluk kepada syarat-syarat dan
tegahan-tegahan yang ditentukan syarak. Pertamanya, ianya bertentangan dengan
peruntukan di dalam seksyen 82(2) Enakmen Undang-undang Keluarga Islam (Negeri
Johor) 2003 yang mana hak jagaan anak tersebut akan berpindah kepada susunan
mengikut keutamaan di dalam peruntukan tersebut. Seterusnya ia juga
bertentangan dengan seksyen 86 Enakmen yang sama di mana menyatakan bahawa anak
tidak sah taraf itu penjagaannya adalah semata-mata pada ibu dan saudara mara
ibu. Namun begitu Mahkamah perlu menyatakan sebab-sebab kelayakan untuk menjaga
anak tersebut hilang atau digugurkan seperti di dalam seksyen 84 Enakmen
Undang-undang Keluarga Islam (Negeri Johor) 2003
4.3 Penasaban
Anak
(1) Mohd Hairy bin Hamdan v. Rabiah Binti Ishak[43]
Pemohonan
di buat di mahkamah supaya mensabitkan anak perempuan,[44]
Nurul Fatihah Binti Mohd Hairy yang telah dilahirkan oleh isterinya Rabiah
binti Ishak pada 24 Mac 2003 adalah anak yang sah taraf. Pemohon telah
berkahwin dengan responden pada 25 September 2002 dan telah bercerai pada 7
Julai 2003 di Mahkamah Syariah Hulu Langat Selangor.
Semasa bernikah,
Responden sedang mengandung dan kemudiannya melahirkan anak tersebut iaitu
lebih kurang 6 bulan daripada usia perkahwinan. Sepanjang tempoh perkahwinan,
pemohon dan responden tidak pernah melakukan sebarang hubungan kelamin malah
mereka tidak tinggal sebumbung dan tidur Bersama.
Keputusan
Mahkamah: Anak bernama Nurul Fatihah binti Mohd Hairy adalah anak tak
sah taraf dan tidak boleh dibintikan kepada pemohon sebagaimana di dalam sijil
kelahiran iaitu Mohd Hairy bin Hamdan. Pendaftaran nama bapa iaitu Mohd
Hairy bin Hamdan sebagaimana terkandung dalam sijil kelahiran hendaklah
dibatalkan. Perintah adalah di atas persetujuan kedua-dua belah pihak dan
berkuatkasa serta merta.
Permohonan dibuat oleh Plaintif supaya Mahkamah Tinggi Syariah,
Seremban mensabitkan bayi perempuan yang dinamakan sebagai Nurcamelia Aimie
binti Harun adalah Anak yang sah tarafnya menurut Syarak melalui perkahwinannya
dengan defendan. Bayi tersebut dilahirkan pada 17 Disember 2011.
Plaintif telah berkahwin
dengan defendan pada 24 Jun 2011 dan semasa perkahwinan tersebut, defendan
sedang mengandung dua bulan. Mahkamah telah memutuskan bahawa bayi perempuan
tesebut adalah anak tak sah taraf bagi pasangan pemohon dan defendan setalah
meneliti fakta dan keterangan. Makanya anak tersebut tidak boleh dinasabkan
kepada Harun Bin Mohamad Raus.
Kes-kes di atas
menunjukkan bahawa anak yang dilahirkan kurang daripada tempoh enam bulan akan
dikategorikan sebagai anak tak sah taraf. Namun terdapat juga kes di nama anak
yang lahir kurang daripada tempoh enam bulan dari Tarikh perkahwinan dinasabkan
kepada bapanya. Hal yang demikian dapat dilihat dalam kes:
4.4 Perwalian
dalam Perkahwinan
(1) Raisha binti Annuar[46]
Mahkamah Tinggi
Syariah Seremban yang diputuskan pada 4 September 2009. Kes ini merujuk kepada
permohonan Raisha binti Annuar[47]
kepada mahkamah untuk menentukan adakah pemohon ini boleh dinasabkan kepada
ayahnya yang bernama Annuar Hj. Zakaria. Pemohon telah mengemukakan permohonan
di Mahkamah apabila status kesahtarafannya diragui oleh Pejabat Agama Daerah
Port Dickson setelah beliau menghantar borang permohonan berkahwin di Pejabat
Agama Daerah Port Dikson bersama pasangannya Mohd Yusoff bin Mohd Annuar.
Pejabat
Agama mendapati bahawa pemohon telah dilahirkan kurang daripada enam bulan
Qamariah dari tarikh perkahwinan ibubapanya. Fakta ini diketahui melalui
rujukan kepada sijil pernikahan kedua ibu bapanya (Annuar Hj. Zakaria dan
Zaharah Yunus) bertarikh 5 April 1985 sedangkan tarikh kelahiran beliau ialah 1
Oktober 1985. Setelah meneliti dokumen dan bukti-bukti lain, Mahkamah
mengesahkan bahawa tempoh pernikahan dan kelahiran tidak mencukupi enam bulan.
Maka, mahkamah telah memutuskan bahawa status pemohon adalah Anak Tak Sah Taraf
dan dengan itu tidak boleh dinasabkan kepada bapanya Annuar Hj. Zakaria.
Pernikahan pemohon hendaklah berwalikan wali hakim (05100-006-0447-2009).
5.0 Isu
Berbangkit Mengenai Anak Tak Sah Taraf
Seperti yang
kita ketahui bahawa anak yang dilahirkan kurang daripada tempoh enam bulan
daripada Tarikh akad nikah ataupun kurang dari enam bulan tempoh persetubuhan,
maka anak tersebut akan dikategorikan sebagai anak yang tidak sah taraf dan
mereka tidak boleh dinasabkan kepada bapa biologi mereka dan mereka saling
tidak boleh mempusakai di antara satu sama lain.
Namun begitu,
terdapat beberapa isu yang mana menjadi polemik di mana, keputusan yang
diputuskan oleh mahkamah-mahkamah bertentangan fatwa yang keluarkan.
5.1 Zafrin Zulhilmi bin Pauzi v Noor Aini Binti Nasron[48]
Kes ini telah berlangsung pada 7 Ogos 2012 di Mahkamah Tinggi
Syariah Kuala Terengganu. Plaintif telah membuat pensabitan bahawa bayi
perempuan, Nur Damia Aqilla binti Abdullah adalah anak sah taraf menurut Syarak
bersama dengan pasangannya iaitu defendan. Bayi tersebut telah dilahirkan pada
3 September 2010 manakala plaintif telah diakadnikahkan dengan defendan pada 16
April 2010.
Setelah meneliti
fakta dan keterangan, Mahkamah telah membuat keputusan bahawa bayi bernama Nur
Damia Aqilla Binti Abdullah hendaklah dinasabkan kepada Plaintif. Mahkamah
berpendapat bahawa bayi tersebut Anak tak sah taraf namun boleh dinasabkan
kepada bapa walaupun anak tersebut dilahirkan kurang daripada enam bulan. Mahkamah
juga memutuskan bahawa Pemohon tidak boleh menjadi wali kepada bayi tersebut
dan juga tidak boleh saling mempusakai.
Dengan merujuk
kepada pandangan Dr. Abd al-Karim Zaydan berdasarkan kepada nas dan hadis
berkaitan, Ketua Hakim Syarie Negeri Terengganu mengambil pendirian bahawa
seseorang anak yang dilahirkan kurang dari enam bulan dari waktu akad nikah
perkahwinan boleh dinasabkan kepada si lelaki yang mengahwini ibu yang
mengandung dan melahirkan anak itu mengikut undang-undang atau peraturan-peraturan
keduniaan, dan dengan syarat lelaki itu tidak menyatakan yang anak itu adalah
anak dari perbuatan zinanya.[49]
Walaubagaimanapun,
sepatutnya sebarang keputusan yang diputuskan oleh mahkamah seharunya terikat
dengan fatwa yang diwartakan oleh
Jawatankuasa Fatwa Negeri Terengganu yang mana memutuskan bahawa anak
tidak sah taraf itu tidak boleh dinasabkan kepada lelaki yang menyebabkan
kelahiran atau sesiapa yang mengaku kepada anak tersebut.
Selain
itu, menurut pandangan penulis, ianya sememangnya bertentangan dengan syarak
namun seperti yang dibincangkan sebelum ini mengenai seksyen 13 dan 13A Akta
Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 yang mana memberi ruang kepada
anak-anak yang dilahirkan kurang daripada tempoh enam bulan boleh dinasabkan
kepada lelaki yang mengahwini ibunya.
Akta 299
ini sepatutnya secara jelas menyatakan bahawa peruntukan ini hanya terpakai ke
atas kanak-kanak bukan Islam, dan tidak terpakai ke atas orang Islam.[50]
Dari segi amalannya Jabatan Pendaftaran Negara tidak menerima permohonan orang
Islam untuk mem'bin'kan atau mem'binti'kan anak luar nikah yang dilahirkan
kurang dari enam bulan qamariah kepada bapa biologi walaupun dia telah
berkahwin dengan ibu, namun ruang permohonan bagi melakukan perkara tersebut
masih lagi terbuka kepada mana-mana pihak yang ingin meletakkan namanya sebagai
bapa dalam sijil kelahiran atau kad pengenalan.[51]
5.2 A Child & Ors v Jabatan Pendaftaran
Negara & Ors[52]
[2017] 4 MLJ 440
Perayu-perayu kedua dan ketiga, kedua-duanya Muslim, telah
berkahwin pada 24 Oktober 2009. Perayu pertama telah dilahirkan kurang daripada
enam bulan dari tarikh perkahwinan perayu-perayu kedua (Bapa) dan ketiga (Ibu).
Selepas permohonan oleh perayu-perayu kedua dan ketiga, nama perayu kedua telah
dimasukkan sebagai bapa kepada perayu pertama.
Masalah timbul apabila perayu-perayu kedua dan ketiga mendapati
bahawa sijil kelahiran perayu pertama menyatakan bahawa bapa perayu pertama
adalah ‘Abdullah’ dan bukan perayu kedua. Berhubung perkara ini, perayu kedua
telah membuat permohonan menurut sekseyen 27(3)[53]. Akta
tersebut adalah untuk membetulkan nama bapa perayu pertama daripada ‘Abdullah’ itu
kepada namanya dalam didaftarkan atas alasan kesilapan fakta atau substans.
Walaubagaimanapun, Ketua Pengarah Pendaftaran Negara (responden
kedua) telah menolak permohonan berdasarkan alasan agama bahawa nama bapa anak
luar nikah seorang Muslim tidak boleh dinisbatkan kepada nama bapanya tetapi
mesti dinisbatkan kepada nama bapa ‘Abdullah’. Perayu-perayu telah memfailkan
permohonan semakan kehakiman untuk membatalkan keputusan responden kedua dan
selanjutnya memohon untuk mandamus[54]
bagi mengeluarkan kemasukan ‘Permohonan Seksyen 13[55]’ daripada
sijil kelahiran perayu pertama; dan untuk menggantikan nama bapa ‘Abdullah’
dengan nama perayu kedua dalam sijil kelahiran perayu pertama.
Hakim Mahkamah Tinggi menolak permohonan perayu-perayu dan
memutuskan bahawa responden kedua tidak salah kerana bergantung kepada
undang-undang Islam berhubung kesahihan dalam memutuskan untuk mendaftar nama
bapa perayu pertama sebagai ‘Abdullah’ dalam sijil kelahirannya dan bukan nama
perayu kedua. Rayuan ini telah difailkan terhadap keputusan Mahkamah Tinggi dan
isu untuk ditentukan adalah sama ada responden kedua mempunyai kuasa di bawah
Akta tersebut untuk menisbatkan nama bapa ‘bin Abdullah’ kepada anak Muslim
luar nikah dan bukan nama bapanya dan bukan mengikut kehendaknya.
Mahkamah Rayuan memutuskan untuk membenarkan rayuan perayu kerana seksyen
13 itu hanya menyatakan prosedur untuk bapa didaftarkan sebagai bapa kepada
anak luar nikah. Ia tidak memandatkan kemasukan maklumat seksyen 13 dalam sijil
kelahiran itu. Selain itu, perayu telah memenuhi keperluan seksyen 13A (2)[56].
Selain itu mahkamah berpendapat bahawa fatwa bukanlah undang-undang yang
mengikat dan tidak boleh membentuk asas perundangan bagi responden kedua untuk
memutuskan berhubung nama perayu pertama.
Menurut pandangan penulis, seharusnya fatwa dijadikan sebagai
rujukan kepada sesuatu keputusan yang diputuskan oleh Mahkamah bagi melindungi
dan menjaga kebajikan orang islam dan seharusnya perkara yang diputuskan itu
masih lagi memelihara Islam sebagai agama Persekutuan. Seolah-olah keputusan
tersebut hanyalah berdasarkan undang-undang sivil tanpa roh undang-undang
Syariah. Keputusan yang diputuskan oleh Mahkamah Rayuan ini telah mencetuskan
polemik dalam kalangan umat Islam, ulama’ dan ahli perundangan Islam di
Malaysia.[57]Alasan
bahawa fatwa tidak mengikat itu adalah disangkal sama sekali kerana banyak
kes-kes, Mahkamah Sivil banyak menghormati fatwa-fatwa yang diwartakan, malah
melangkaui fatwa-fatwa yang tidak diwartakan, pandangan-pandangan mufti dan
keputusan Jawatankuasa Syariah yang tidak bersifat fatwa.[58]
Penulis tidak bersetuju kerana wujudnya dalil yang kuat mengenai
larangan seperti mana yang telah dibincangkan di dalam Bayan Linna berkenaan
dengan Isu Penamaan “Bin/Binti Abdullah Kepada Anak Tidak Sah Taraf Oleh Mahkamah
Rayuan.[59]
Kebanyakan mufti seperti Mufti Perak, Mufti Pulau Pinang, Mufti Kelantan dan
Mufti Negeri Sembilan tidak bersetuju dengan keputusan yang diputuskan oleh
Mahkamah Rayuan. Antaranya adalah:
“Sekiranya anak luar nikah dibin atau dibintikan seperti anak sah
taraf, pelbagai implikasi akan timbul, antaranya kelahiran anak tidak sah taraf
akan berleluasa dalam masyarakat, kecelaruan keturunan serta boleh menuntut hak
yang sama dalam perwalian, harta pusaka dan sebagainya”. Datuk Mohd Tamyes Abd
Wahid Mufti Selangor[60]
“Jika berlaku kematian pula, bapa atau anak itu tidak layak
menerima harta pusaka dan jika diberikan juga, ia dikira merampas hak orang
lain. Saya menghormati keputusan Mahkamah, namun keputusan Majlis Fatwa
Kebangsaan dibuat berdasarkan pandangan Mazhab Syafie” Datuk Mohamad Shukri
Mohamad, Mufti Kelantan.[61]
Namun begitu, Mufti Perlis mempunyai pendapat dan pandangan beliau
tersendiri mengenai isu penamaan anak tak sah taraf ini. Beliau memuji
keputusan Mahkamah Rayuan tersebut yang mana keputusan itu adalah seiring
dengan keputusan fatwa Negeri Perlis yang mana membolehkan anak yang lahir
kurang dari enam bulan, dibin atau dibintikan kepada bapanya.[62]Beliau
menyatakann pendapatnya di laman Facebooknya[63],
bahawa tindakan membolehkan anak yang lahir kurang dari enam bulan, dibin atau
dibintikan kepada bapanya merupakan usaha untuk menutup keaiban pasangan yang
sudah berkahwin dan bertaubat. Selain itu menghilangkan perasaan malu dan
terasing di antara anak yang sah dan tidak sah tarafnya.
Setakat daripada pembacaan penulis, hanya Negeri Perlis sahaja
membolehkan penasaban anak tak sah taraf kepada bapa biologi. Walaubagaimana
pun, menurut pandangan penulis, keburukan lebih banyak berbanding kebaikan
sekiranya penasaban anak kepada bapa biologi diteruskan. Seharusnya masyarakat
Islam mematuhi perintah agama bagi menjaga kemaslahatan dan apabila ianya
berkaitan hendaklah diketahui bahawa fatwa yang diwartakanakan mengikat umat
Islam. Mahkamah Sivil juga harus merialisasikan fatwa yang diputuskan ke atas
orang islam bagi meraikan islam sebagai agama persekutuan. Di dalam kes-kes,
Mahkamah Sivil banyak menghormati fatwa-fatwa yang diwartakan, malah melangkaui
fatwa-fatwa yang tidak diwartakan, pandangan-pandangan mufti dan keputusan
Jawatankuasa Syariah yang tidak bersifat fatwa.
6.0 Cadangan
Bagi memelihara keturunan, islam telah menggariskan panduan di
dalam maqasid Syariah iaitu untuk menjada keturunan di mana dengan cara
perkahwinan, dianjurkan berkahwin dengan anak gadis dan diharuskan berpoligami
bagi menutup pintu-pintu zina.[64]
Dengan perkahwinan, perbuatan zina dapat di atasi dan dalam masa yang sama
dapat mengurangkan jumlah Anak Tak Sah Taraf.
Bagi mengatasi
masalah anak tak sah taraf, Kerajaan boleh meminda Akta Mahkamah Syariah
(Bidang kuasa Jenayah) 1965 berkenaan dengan Seksyen 2[65] akta
tersebut yang mana menghadkan hukuman Syariah iaitu Penjara tidak lebih tiga
tahun, denda tidak melebihi lima ribu ringgit dan sebatan tidak melebihi enam
kali terhadap pesalah Syariah.
Hal yang demikian
menyebabkan pesalah yang diputuskan bersalah dalam kesalahan zina hanyalah
dikenakan hukuman yang tidak berat sehinggakan persetubuhan luar nikah tidak
dapat dibendung. Umumnya anak tak sah taraf ini berlaku disebabkan berlakunya
persetubuhan luar nikah. Jadi disebabkan kesalahan yang dilakukan oleh ibunya,
anak tersebut yang menanggung malu dan keaiban sepanjang hidupnya. Dengan
beratnya hukuman pastinya jumlah anak tak sah taraf ini akan berkurang.
Selain itu, bagi memelihara
anak tak sah taraf yang telah dilahirkan dan yang mana ibunya tidak mahu
menjaganya. Kerajaan perlulah Bersama-sama dengan badan bukan kerajaan (NGO)
untuk memperbanyakkan lagi ‘baby hatch’ yang mana dikendalikan oleh OrphanCare
yang mana sehingga kini hanya tiga ‘baby hatch´sahaja yang
beroperasi di Semenanjung Malaysia.[66]Kerajaan
perlu bersama-sama ataupun memberi peruntukan pada badan-badan kerajaan untuk
memperluaskan ‘baby hatch’ ini bagi mengelakkan berlakunya pembuangan
anak dan menyelamatkan nyawa bayi yang tidak bersalah.
Seterusnya
Pendidikan Seks perlu diajar kepada pelajar yang berusia bawah lapan belas
tahun sama ada melalui kempen ataupun dalam silibus Pendidikan di sekolah. Ini
bukanlah galakan terhadap mereka supaya melakukan seks secara bebas, namun
ianya bertujuan untuk mendidik mereka dengan cara seks yang betul dan mengikut
tuntutan agama.
Tambahan lagi,
kerajaan perlulah membuat peruntukan mengenai filem-filem, budaya-budaya,
fesyen dan sebagainya yang datang dari luar yang mana dengan menyekat dan
menapis unsur-unsur yang bertentangan dengan budaya dan agama kita.
Akhir sekali
menurut pandangan penulis, kita semua perlulah Bersama-sama membendung gelaja
persetubuhan luar nikah, bahkah gejala khalwat bagi mengelakkan daripada
lahirnya anak tak sah taraf ini. Ibu bapa perlulah memainkan peranan dalam
memantau gerak geri anak-anak, dan masyarakat perlulah cakna dengan
persekitaran sekeliling
7.0 Kesimpulan
Islam dan hak asasi kemanusiaan tidak dapat dipisahkan. Sikap dan
perbuatan segelintir dalam kalangan kita menyebabkan anak yang dilahirkan itu
mendapat malu dan keaiban. Disebabkan itulah islam melarang umatnya melakukan zina
atas dasar untuk memelihara keturunan. Bagi orang bukan islam, isu
berkenaan anak tidak sah taraf tidak menjadi permasalahan kepada mereka.
Seperti yang
dibincangkan, banyak keburukan yang akan berlaku sekiranya penasaban anak
terhadap bapa biologinya. Antaranya pernikahan boleh menjadi fasid sekiranya
wali di dalam perkahwinan itu adalah bapa biologi yang dinasabkan. Sedangkan
mereka tiada apa-apa ikatan dan perwalian tersebut perlulah kepada wali hakim.
Permasalahan yang berkaitan dengan pensabitan nasab anak ini adalah
berpunca daripada sikap sesetengah umat islam yang mengamalkan gaya hidup yang
berfokuskan kepada keseronokan semata-mata sehingga menyebabkan jumlah anak tak
sah taraf ini meningkat saban tahun. Anak-anak yang dilahirkan daripada hasil
zina ini dipersalahkan dan dipandang serong oleh sesetengah individu dalam
masyarakat, walhal kelahiran mereka itu adalah disebabkan perbuatan ibu yang
melahirkan mereka.
Setelah meneliti kes-kes yang berkaitan, maka dapat disimpulkan
bahawa Mahkamah Syariah membuat keputusan berkaitan Anak tak sah taraf menurut
fatwa yang diputuskan oleh Majlis Fatwa Kebangsaan dan fatwa negeri kecuali
negeri Perlis seperti yang dibincangkan sebelum ini. Namun seperti kes di
Terengganu, ianya mensabitkan nasab anak yang lahir kurang daripada enam bulan
itu kepada bapa biologinya atas dasar memenuhi keperluan keduniaan akan tetapi
tidak boleh bapanya menjadi wali dan saling mempusakai antara satu sama lain.
Akhir sekali, melalui perbincangan ini, diketahui bahawa wujudnya
peraturan-peraturan berkaitan dengan anak tak sah taraf serta hak-hak yang
dilindungi oleh undang-undang negara mahupun syarak yang mana hak tersebut
tidak boleh diabaikan kerana mereka adalah sama seperti kanak-kanak yang sah
tarafnya.
8.0 Senarai
Rujukan
Abas
Bin Nordin. Kedudukan Anak Tak Sah Taraf: Dari Aspek Perundangan. 25. https://www.sppim.gov.my/pdf/panduan/kedudukan_anak_tak_sah_taraf.pdf
Abdul
Majid Bin Omar. (2013). Kedudukan Anak Tak Sah Taraf: Dari Aspek Pandangan Syarak,
Nasab dan Perwarisan Serta Kekeluargaan Islam. Paper presented at the Sah
Nikah, Sah Nasab, Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM), Bangi.
Alwi
Hj Abdul Rahman. (1999). Jenayah kanak-kanak Menurut Undang-undang Islam.
Selangor, Malaysia: Pustaka Ilmi.
Arif
Fahmi Md Yusof & Izawati Wook. (2017). Fatwa: Its Position In The Civil
Court. Journal of Fatawa Management and Research, 9, 24-38.
Irwan
Mohd Subri, Zulkifli Hassan& Luqman Abdul Mutalib. (2015). Keputusan
Mahkamah Tinggi Syariah Terengganu Tentang Nasab Anak Tak Sah Taraf: Krisis
Perundangan? Al-Qanatir International Journal Of Islamic Studies, 1(1),
1-8.
Lembaga
Penyelidikan Undang-Undang. (2012). Kamus Undang-Undang. Petaling Jaya,
Malaysia: International Law Book Services.
Masturah
Binti Kasa @ Muhyiddin. (2019). Penasaban Anak Tak Sah Taraf Menurut
Perspektif Maqasid Syariah. (Degree Desertatiom), Universiti Sultan Zainal
Abidin, Gong Badak.
Mohd
Mahyeddin Mohd Salleh, Nisar Moohammad Ahmad & Nur Mohammad Hadi Zahalan.
(2018). Pengurusan dan Perlindungan Anak Tak Sah Taraf Melalui 'Baby Hatch':
Satu Penilaian Daripada Perspektif Maqasid Syariah Dan Undang-Undang Malaysia. Journal
of Islamic Social Sciences and Humanities, 13, 87-102.
Mustafa
'Afifi Ab Halim, Mohd Mahyeddin Mohd Salleh, Rezki Perdani Sawai,Dini Farhana
Baharuddin & Joki Perdani Sawai. (2013). Bayi Yang Dibuang: Hak dan
Kedudukan Bayi Di sisi Undang-Undang. The Malayan Law Journal, 5, 1-12.
Nora'inan
Bahari. (2017). Aplikasi Prinsip Maqasid Syari'ah Dalam Undang-Undang Keluarga
Islam (Negeri Selangor) 2003. Paper presented at the Proceeding of 2nd
International Conference on Law, Economics and Education (ICONLEE), Grand
Bluewave Hotel Shah Alam, Malaysia.
Noraini
Aqiilah Ismail & Ahmad Munawar Ismail. (2018). Persepsi Masyarakat Muslim
Di Hulu Langat Terhadap Anak Tak Sah Tarf. Malaysian Journal For Islamic
Studies, 2(2), 1-13.
Nor'asyikin
Binti Hamzah. (2018). Pelaksanaan Peruntukan Perlindungan Dan Kebajikan
Kanak-kanak Menurut Undang-Undang Keluarga Islam Di Malaysia: Kajian Dari
Perspektif Konvensyen Hak Kanak-Kanak 1989. (Doctoral Desertation),
Universiti Malaya, Kuala Lumpur.
Nuarrual Hilal Md Dahlan & Abd
Ghani Ahmad. Anak Tak Sah Taraf: Siapa Yang Sepatutnya Memberi Nafkah? , 2. https://www.academia.edu/27086198/ANAK_TAK_SAH_TARAF_SIAPA_YANG_SEPATUTNYA_MEMBERI_NAFKAH
Wickneswaran
A/L Kaliaperumal. (2005). Konvensyen Mengenai Hak Kanak-Kanak. In.
Retrieved from http://www.suhakam.org.my/wp-content/uploads/2013/11/Kon-HakKanak22005.pdf
Zanariah
Noor. (2018). Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under Malaysian
Law. Humanika, 10(3-4), 61-69.
Zulkifli
Hasan, Irwan bin Mohd Subri, Lukman bin Abdul Mutalib. Kedudukan Anak Tak Sah
Taraf Menurut Perspektif Undang-Undang. http://www.zulkiflihasan.com/wp-content/uploads/2008/05/Jurnal-Hukum-Anak-Tak-Sah-Taraf.pdf
Senarai
Kes
A Child &
ORS V Jabatan Pendaftaran Negara & ORS [2017] 4 MLJ 440
Ervin Ahbabovic lwn Amalyna Evelyn Abdullah Kes No: 14100-028-0069-2009
Harun Bin Mohamad Raus v. Masliana Binti Mohd Saem
Mohd Hairy bin
Hamdan v. Rabiah Binti Ishak [2013] 2 JH 36
Mohd
Hanif bin Farikullah v Bushra Chaudri [2001] 5 MLJ 533
Raisha
binti Annuar. Fail kes Mahkamah Tinggi Syariah Kes No: 05100-006-0447-2009.
Zubaidah
Othman dan Mohd Nor Mohamad lwn Sofiah Elam dan Johan Hans Weiss Abdullah KANUN
[Dis 1990] 143
Zafrin
Zulhilmi bin Pauzi v Noor Aini Binti Nasron Kes No: 11300-006-0033-2012
Senarai
Statut
Akta Kanak-kanak 2001. Terbitan
International Law Book Service (ILBS)
Akta
Mahkamah Syariah (Bidang kuasa Jenayah) 1965
Akta
Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957
Akta
Undang-Undang Keluarga Islam (Wilayah-Wilayah Persektuan) 1984 (Akta 303)
Konvensyen
Mengenai Hak Kanak-Kanak.
Senarai Rujukan Web
[1]
Alwi Hj Abdul Rahman. (1999). Jenayah kanak-kanak Menurut Undang-undang
Islam. Selangor, Malaysia: Pustaka Ilmi. Hlmn 3
[3]
Irwan Mohd Subri, Zulkifli Hassan& Luqman Abdul Mutalib. (2015). Keputusan
Mahkamah Tinggi Syariah Terengganu Tentang Nasab Anak Tak Sah Taraf: Krisis
Perundangan? Al-Qanatir International Journal Of Islamic Studies, 1(1),
1.
[4]
Noraini Aqiilah Ismail & Ahmad Munawar Ismail. (2018). Persepsi Masyarakat
Muslim Di Hulu Langat Terhadap Anak Tak Sah Tarf. Malaysian Journal For
Islamic Studies, 2(2), 1.
[6]
Nor'asyikin Binti Hamzah. (2018). Pelaksanaan Peruntukan Perlindungan Dan
Kebajikan Kanak-kanak Menurut Undang-Undang Keluarga Islam Di Malaysia: Kajian
Dari Perspektif Konvensyen Hak Kanak-Kanak 1989. (Doctoral Desertation),
Universiti Malaya, Kuala Lumpur. Hlmn 52
[8]
Nuarrual Hilal Md Dahlan & Abd Ghani Ahmad. Anak Tak Sah Taraf: Siapa Yang
Sepatutnya Memberi Nafkah? https://www.academia.edu/27086198/ANAK_TAK_SAH_TARAF_SIAPA_YANG_SEPATUTNYA_MEMBERI_NAFKAH
[10]
Zanariah Noor. (2018). Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under
Malaysian Law. Humanika, 10(3-4), 61-69.
[11]
Mohd Mahyeddin Mohd Salleh, Nisar Moohammad Ahmad & Nur Mohammad Hadi
Zahalan. (2018). Pengurusan dan Perlindungan Anak Tak Sah Taraf Melalui 'Baby
Hatch': Satu Penilaian Daripada Perspektif Maqasid Syariah Dan Undang-Undang
Malaysia. Journal of Islamic Social Sciences and Humanities, 13, 87-102.
[12] Surah
Al-An’am: 6:164
[13]
Abdul Majid Bin Omar. (2013). Kedudukan Anak Tak Sah Taraf: Dari Aspek
Pandangan Syarak, Nasab dan Perwarisan Serta Kekeluargaan Islam. Paper
presented at the Sah Nikah, Sah Nasab, Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM),
Bangi. Hlmn 11
[14]Abas
Bin Nordin. Kedudukan Anak Tak Sah Taraf: Dari Aspek Perundangan. 25. https://www.sppim.gov.my/pdf/panduan/kedudukan_anak_tak_sah_taraf.pdf
[16]Ibid.
25
[17] Zanariah
Noor. (2018). Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under Malaysian
Law. Humanika, 10(3-4), 61-69.
[18] Akta
Undang-Undang Keluarga Islam Wilayah Persektuan 1984 (Akta 303)
[20]
Nuarrual Hilal Md Dahlan & Abd Ghani Ahmad. Anak Tak Sah Taraf: Siapa Yang
Sepatutnya Memberi Nafkah? Hlmn 6 https://www.academia.edu/27086198/ANAK_TAK_SAH_TARAF_SIAPA_YANG_SEPATUTNYA_MEMBERI_NAFKAH
[21] Akta
Undang-Undang Keluarga Islam Wilayah Persektuan 1984 (Akta 303)
[23]
Abdul Majid Bin Omar. (2013). Kedudukan Anak Tak Sah Taraf: Dari Aspek
Pandangan Syarak, Nasab dan Perwarisan Serta Kekeluargaan Islam. Paper
presented at the Sah Nikah, Sah Nasab, Institut Latihan Islam Malaysia (ILIM),
Bangi. Hlmn 13
[24] Al
laqit menurut pandangan fuqaha’ bermakna anak yang dibuang atau
ditinggalkan. Tetapi menurut Mazhab Hanbali menambah ia juga termasuk anak yang
hilang. Nor'asyikin Binti Hamzah. (2018). Pelaksanaan Peruntukan
Perlindungan Dan Kebajikan Kanak-kanak Menurut Undang-Undang Keluarga Islam Di
Malaysia: Kajian Dari Perspektif Konvensyen Hak Kanak-Kanak 1989. (Doctoral
Desertation), Universiti Malaya, Kuala Lumpur. Hlmn 55
[25]
Masturah Binti Kasa @ Muhyiddin. (2019). Penasaban Anak Tak Sah Taraf
Menurut Perspektif Maqasid Syariah. (Degree Desertatiom), Universiti Sultan
Zainal Abidin, Gong Badak. Hlmn 89
[26] Surah
Al-An’am: 6: 164
[27] Surah Saba’:
34: 25
[28]
Zanariah Noor. (2018). Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under
Malaysian Law. Humanika, 10(3-4), 61-69.
[29]Wickneswaran
A/L Kaliaperumal. (2005). Konvensyen Mengenai Hak
Kanak-Kanak. In. Retrieved from http://www.suhakam.org.my/wp-content/uploads/2013/11/Kon-HakKanak22005.pdf
[30] Seksyen 7(1) Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 menyatakan
seperti berikut:
“Tertakluk kepada peruntukan
Bahagian ini, kelahiran tiap-tiap kanak-kanak yang lahir di Malaysia hendaklah
didaftarkan oleh Pendaftar bagi kawasan pendaftaran di mana kanak-kanak itu di
lahirkan dengan mencatatkan ke dalam daftar dalam pendua dengan cara menetapkan
butir-butir yang berkenaan dengan kelahiran itu sebagaimana yang ditetapkan;
dan daftar yang berlainan hendaklah digunakan dan butir-butir yang berlainan
boleh ditetapkan bagi lahir hidup dan lahir mati masing-masingnya;
Dengan syarat
bahawa, jika kanak-kanak yang hidup dijumpai tertedah dan tiada maklumat
mengenai tempat lahirnya didapati, maka kelahiran itu hendaklah didaftarkan
oleh Pendaftar bagi Kawasan pendaftaran di mana kanak-kanak itu dijumpai.”
[31] Seksyen 13
Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 menyatakan seperti berikut:
“Walau apa pun yang terkandung
dalam peruntukan terdahulu di dalam Akta ini, dalam hal anak tidak sah taraf,
tiada seorang pun sebagai bapa kepada kanak-kanak itu dikehendaki memberi
maklumat berkenaan dengan kelahiran kanak-kanak itu, dan Pendaftar hendaklah
tidak mencatatkan ke dalam daftar nama mana-mana orang sebagai bapa kanak-kanak
itu kecuali atas permintaan bersama oleh ibu dan orang yang mengaku drinya
sebagai bapa kanak-kanak itu, dan orang itu hendaklah dalam hal sedemikian
menandatangani daftar itu bersama dengan ibu itu.”
[32] Sekseyen 13A
(2) Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 menyatakan seperti berikut:
“Nama keluarga, jika ada, yang
hendaklah dicatatkan berkenaan dengan anak tidak sah taraf boleh jika ibunya
adalah pemberitahu dan secara sukarela memberi maklumat itu, menjadikan nama
ibunya sebagai nama keluarganya; dengan syarat bahawa jika orang yang mengaku
dirinya menjadi bapa kanak-kanak itu mengikut peruntukan Seksyen 13 meminta
sedemikian, maka nama keluarga bolehlah diletakkan atas nama keluarga orang
itu”
[33]
Zanariah Noor. (2018). Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under
Malaysian Law. Humanika, 10(3-4), 61-69.
[34] Ibid. Hlmn
65
[36]
Arif Fahmi Md Yusof & Izawati Wook. (2017). Fatwa: Its Position In The
Civil Court. Journal of Fatawa Management and Research, 9, 24-38.
[37] Lacuna
atau Lakuna adalah kekosongan ruang, ketinggalan dalam sesuatu
dokumen. Lembaga Penyelidikan Undang-Undang. (2012). Kamus Undang-Undang.
Petaling Jaya, Malaysia: International Law Book Services. Hlmn 227
[38]Ervin Ahbabovic lwn Amalyna Evelyn
Abdullah Kes No: 14100-028-0069-2009
[39] Seksyen 85 Akta Undang-undang Keluarga Islam (Wilayah-Wilayah Persekutuan)
1984 menyatakan seperti berikut:
“Jagaan kanak-kanak tidak sah taraf adalah semata-mata pada
ibu dan saudara mara ibu.”
[40] Seksyen 81(3) Akta Undang-undang Keluarga Islam
(Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1984 menyatakan bahawa:
“Tiada seseorang lelaki
berhak terhadap jagaan seseorang kanak-kanak perempuan melainkan lelaki itu
adalah seorang muhrim, iaitu dia mempunyai pertalian dengan kanak-kanak
perempuan itu dalam mana dia dilarang berkahwin dengannya.”
[41] Locus
Standi ialah Hak untuk didengar atau keupayaan undang-undang untuk mencabar
beberapa keputusan. Lembaga Penyelidikan Undang-Undang. (2012). Kamus
Undang-Undang. Petaling Jaya, Malaysia: International Law Book Services.
Hlmn 248
[42] Zubaidah Othman dan Mohd Nor Mohamad lwn Sofiah Elam dan
Johan Hans Weiss Abdullah KANUN [Dis 1990] 143. Zanariah Noor. (2018).
Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under Malaysian Law. Humanika,
10(3-4), 61-69.
[44]
Zulkifli Hasan, Irwan bin Mohd Subri, Lukman bin Abdul Mutalib. Kedudukan Anak
Tak Sah Taraf Menurut Perspektif Undang-Undang. http://www.zulkiflihasan.com/wp-content/uploads/2008/05/Jurnal-Hukum-Anak-Tak-Sah-Taraf.pdf
.Hlmn 10
[45]
Zulkifli Hasan, Irwan bin Mohd Subri, Lukman bin Abdul Mutalib. Kedudukan Anak
Tak Sah Taraf Menurut Perspektif Undang-Undang. http://www.zulkiflihasan.com/wp-content/uploads/2008/05/Jurnal-Hukum-Anak-Tak-Sah-Taraf.pdf
.Hlmn 11
[47]
Nora'inan Bahari. (2017). Aplikasi Prinsip Maqasid Syari'ah Dalam
Undang-Undang Keluarga Islam (Negeri Selangor) 2003. Paper presented at the
Proceeding of 2nd International Conference on Law, Economics and Education
(ICONLEE), Grand Bluewave Hotel Shah Alam, Malaysia. Hlmn 102
[48] Zafrin Zulhilmi bin Pauzi v Noor Aini Binti Nasron Kes No:
11300-006-0033-2012. Zulkifli Hasan, Irwan bin Mohd Subri, Lukman bin Abdul
Mutalib. Kedudukan Anak Tak Sah Taraf Menurut Perspektif Undang-Undang. http://www.zulkiflihasan.com/wp-content/uploads/2008/05/Jurnal-Hukum-Anak-Tak-Sah-Taraf.pdf.
Hlmn 12
[49]
Irwan Mohd Subri, Zulkifli Hassan& Luqman Abdul Mutalib. (2015). Keputusan
Mahkamah Tinggi Syariah Terengganu Tentang Nasab Anak Tak Sah Taraf: Krisis
Perundangan? Al-Qanatir International Journal Of Islamic Studies, 1(1),
1-8.
[50]
Zanariah Noor. (2018). Status and Rights of Muslim Illegitimate Child Under
Malaysian Law. Humanika, 10(3-4), 61-69.
[51] Ibid. Hlmn
65
[52] A Child & ORS V Jabatan Pendaftaran Negara & ORS [2017] 4 MLJ 440
[53] Seksyen 27(3)
Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 menyatakan seperti berikut:
“Apa-apa kesilapan fakta atau bahan
dalam mana-mana daftar boleh diperbetulkan dengan catatan (tanpa apa-apa
pengubahan kepada catatan asal itu) oleh Pendaftar Besar dengan pembayaran fi
yang ditetapkan dan dengan mengemukakan suatu akuan berkanun oleh orang yang
berkehendakkan kesilapan itu diperbetulkan dengan menyatakan sifat kesilapan
itu dan fakta sebenar hal itu, dan dibuat oleh dua orang yang dikehendaki oleh
Akta ini untuk memberi maklumat berhubungan dengan kelahiran, kelahiran mati
atau kematian berkenaan mana kesilapan itu telah dibuat, atau atas kegagalan
orang tersebut oleh dua orang yang boleh dipercayai yang mempunyai pengetahuan
yang memuaskan Pendaftar Besar mengenai kebenaran hal itu; dan Pendaftar Besar
boleh jika berpuas hati mengenai fakta yang dinyatakan dalam akuan berkanun itu
menyebabkan catatan itu diperakui dan hari dan bulan dan tahun pembetulan itu
dilakukan hendaklah ditambah ke dalamnya.”
[54] Mandamus
adalah mendapatkan kebenaran di Mahkamah Tinggi secara ex-parte
(satu pihak). Lembaga Penyelidikan Undang-Undang. (2012). Kamus
Undang-Undang. Petaling Jaya, Malaysia: International Law Book Services.
Hlmn 259
[55] Seksyen 13
Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 menyatakan seperti berikut:
“Walau apa pun yang terkandung
dalam peruntukan terdahulu di dalam Akta ini, dalam hal anak tidak sah taraf,
tiada seorang pun sebagai bapa kepada kanak-kanak itu dikehendaki memberi
maklumat berkenaan dengan kelahiran kanak-kanak itu, dan Pendaftar hendaklah
tidak mencatatkan ke dalam daftar nama mana-mana orang sebagai bapa kanak-kanak
itu kecuali atas permintaan bersama oleh ibu dan orang yang mengaku drinya
sebagai bapa kanak-kanak itu, dan orang itu hendaklah dalam hal sedemikian
menandatangani daftar itu bersama dengan ibu itu.”
[56] Sekseyen 13A
(2) Akta Pendaftaran Kelahiran dan Kematian 1957 menyatakan seperti berikut:
“Nama keluarga, jika ada, yang
hendaklah dicatatkan berkenaan dengan anak tidak sah taraf boleh jika ibunya
adalah pemberitahu dan secara sukarela memberi maklumat itu, menjadikan nama
ibunya sebagai nama keluarganya; dengan syarat bahawa jika orang yang mengaku
dirinya menjadi bapa kanak-kanak itu mengikut peruntukan Seksyen 13 meminta
sedemikian, maka nama keluarga bolehlah diletakkan atas nama keluarga orang
itu”
[57]
Noraini Aqiilah Ismail & Ahmad Munawar Ismail. (2018). Persepsi Masyarakat
Muslim Di Hulu Langat Terhadap Anak Tak Sah Tarf. Malaysian Journal For
Islamic Studies, 2(2), 1-13.
[58]
Arif Fahmi Md Yusof & Izawati Wook. (2017). Fatwa: Its Position In The
Civil Court. Journal of Fatawa Management and Research, 9, 24-38.
[64]
Mustafa 'Afifi Ab Halim, Mohd Mahyeddin Mohd Salleh, Rezki Perdani Sawai,Dini
Farhana Baharuddin & Joki Perdani Sawai. (2013). Bayi Yang Dibuang: Hak dan
Kedudukan Bayi Di sisi Undang-Undang. The Malayan Law Journal, 5, 1-12.
[65] Seksyen 2 Akta Mahkamah
Syariah (Bidang kuasa Jenayah) 1965 menyatakan seperti berikut:
“…. Dengan syarat bahawa bidang
kuasa sedemikian tidaklah boleh dijalankan berkenaan dengan apa-apa kesalahan
yang boleh dihukum penjara selama tempoh melebihi tiga tahun atau denda melebihi
lima ribu ringgit atau sebatan melebihi enam kali atau apa-apa gabungan hukuman
tersebut.”
Ulasan
Catat Ulasan